Brabant Verslagen_CDK, 19-Apr-1906

handgeschreven verslag van bezoekjes aan Andel uit 1898, 1902, 1906,
1910, 1915, 1919, en 1923.
bron: http://www.brabantsarchief.nl/data/docs/cdk/andel.cdk1895.pdf
--------------------------
Andel door de ogen van de Commissaris van de Koningin
Tussen 1896 en 1925 was Mr. A.E.J. baron Van Voorst tot Voorst Commissaris
van de Koningin in Noord-Brabant. Een van zijn taken was het regelmatig 
bezoeken van alle gemeenten in de provincie. Van die werkbezoeken hield hij 
nauwkeurig verslag bij. In 1906 schreef hij het volgende:
--------------------------
[p.5] Andel c.a.
Den 19 april 1906 kwam ik weer in Andel: van uit Gorinchem
- van waar de booten op de volle uren naar Woudrichem
varen, terwijl zij op de halve uren van Woudrichem terug varen
naar Gorinchem - reed ik naarr Andel; ik bezocht vervol-
gens Veen en Wijk, en nam te Heusden den trein naar den
Bosch.
B. en W. deelden mij mede dat "Het Hof" te Andel thans ledig
staat, omdat de eigenaar, -van Andel-, om de opvoeding van
zijne kinderen tijdelijk in Nijmegen is gaan wonen. -
De rijke "den Dekker" werd drie jaren in verschillende gestich-
ten verpleegd, en is thans weer beter; hij woont ten minste weer
in Andel.
Sinds ruim een jaar is de straatverlichting tot stand gekomen;
men is daarmede thans zeer ingenomen.
De wethouder Naaijen (een zwager van den Dekker) deelde
mij mede, dat hij een zoon had, die in Utrecht studeerde, en
bereids het candidaats in de rechten had afgelegd.
Gezegde Naaijen is voorzitter van den Opandelschen polder;
hij had geen woorden, om genoeg op den maasmond te kunnen
schelden; doordat de waterstand op de oostkil verhoogd was,
kon men daar door de gewone sluis niet meer loozen; alles
moest nu afgemalen worden aan den Nieuwendijk; maar
dat wilde de minister niet; daardoor bleef het binnen boezem-
water veel te hoog, en kon de Opandelsche polder daarop niet
langs natuurlijken weg loozen, en moest het water door het stoom-
gemaal uitslaan; op die wijze werd de Opandelsche polder
onbillijk met zware kosten bezwaard. - Ik gaf hem den
raad, om met de belanghebbenden van de andere polders zich in
verbinding te stellen, en dan in een verstandig behoorlijk gedocu-
menteerd adres zich tot den minister te wenden.
Sinds mijn laatste bezoek kwam er in Andel een telefoonkan-
toor tot stand, hetwelk, vooral in den tijd van den vruchtenhandel
van groot nut blijkt te zijn.
Ter voorziening in de behoefte aan drinkwater werden er twee
nortonpompen geslagen, welke uitstekend water geven.
Aan B. en W. geraden omtrent de gemeentelijke bezittingen
(ruim 58 H.A.) een uitvoerigen gedetailleerden staat aan te
leggen, waarop alle kleine details omtrent exploitatie en opbrengst

[p.6] Andel c.a.
nauwkeurig worden aangeteekend.
Dr. Giesbers uit Woudrichem is hier de gemeente (armen) docter;
men is over hem zeer tevreden; toch zou men zeer gaarne een
eigen docter hebben; ik heb aan de heeren betoogd, dat een docter
in eene gemeente van 1000 zielen geen bestaan vindt, en dat men
hem dus een zeer hoog salars - bijv. f 2000 + vrij wonen - zou
moeten toeleggen.
Sinds 1885 is er in Andel geene openbare school; daardoor
behoeft in Andel geen hoofdelijke omslag te worden geheven;
de bijzondere school wordt door enkele notabelen bekostigd;
wethouder Naaijen betaalde in 1905 voor zijn aandeel f.650;
dus meer dan een hooge aanslag in den hoofdelijken omslag. -
Schoolverzuim komt weinig of niet voor; het herhalings
onderwijs wordt nog al gevolgd.
In tegenstelling met Veen en Wijk is de toestand van de be-
hoeftige klasse in Andel zeer voldoende; armoede wordt daar
haast niet geleden.
De toestand van de kleine winkelnering is vooruit gaande,
door dat de neringdoenden met kar en paard de boeren
enz. afrijden, en uitsluitend tegen contant geld verkoopen; ze
schijnen op die manier nogal wat afzet te hebben.
Er werd nog geen burgerlijk armbestuur opgericht; maar
er behoeft toch ook van gemeentewege in den laatsten tijd niet
bedeeld te worden, door dat de diaconie der hervormde gemeente
voldoende in de behoefte aan onderstand kon voorzien.